Αξιοποίηση ταλέντων στην Ευρώπη: νέα ώθηση για τις περιφέρειες της ΕΕ

© European Union

Υπάρχει ταλέντο στην Ευρώπη. Ωστόσο, το ταλέντο πρέπει να καλλιεργηθεί, ιδίως καθώς η ΕΕ διανύει σημαντική δημογραφική μετάβαση. Αυτό είναι ακόμη πιο αναγκαίο στις περιφέρειες που πλήττονται από συρρικνούμενο εργατικό δυναμικό και χαμηλό ποσοστό αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και σε περιφέρειες που πλήττονται από τη φυγή των νέων.

​Η μετάβαση αυτή, εάν δεν αντιμετωπιστεί, θα προκαλέσει νέες και αυξανόμενες εδαφικές ανισότητες, καθώς οι περιφέρειες «γερνούν» και υστερούν ως προς τον αριθμό και τις δεξιότητες του εργατικού δυναμικού τους. Μπορεί να αλλάξει τα δημογραφικά τοπία της Ευρώπης πλήττοντας την ανθεκτικότητα και την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ.

​Η διασφάλιση ότι οι περιφέρειες που είναι αντιμέτωπες με μια τελμάτωση ανάπτυξης ταλέντων θα γίνουν πιο ανθεκτικές και ελκυστικές είναι ζωτικής σημασίας για τη δέσμευση της ΕΕ να μην μείνει κανένα άτομο και κανένας τόπος στο περιθώριο.

Γι' αυτό η Επιτροπή εγκαινιάζει τον μηχανισμό ενίσχυσης ταλέντων. Ο μηχανισμός αυτός θα στηρίξει τις περιφέρειες της ΕΕ που πλήττονται από την ταχεία μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας όσον αφορά την κατάρτιση, τη διατήρηση και την προσέλκυση των ατόμων, των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της δημογραφικής μετάβασης.

​Ο μηχανισμός παρουσιάζεται στη σημερινή ανακοίνωση με τίτλο «Αξιοποίηση των ταλέντων στις περιφέρειες της Ευρώπης» και αποτελεί την πρώτη βασική πρωτοβουλία του 2023 που συμβάλει στο Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων, όπως προτείνεται από την Επιτροπή, το οποίο έχει ως στόχο να δώσει νέα ώθηση στην απόκτηση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων. Η ανακοίνωση προσφέρει εξατομικευμένες, τοποκεντρικές και πολυδιάστατες λύσεις, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης των υφιστάμενων κονδυλίων και πρωτοβουλιών της ΕΕ για τη στήριξη των περιφερειών που πλήττονται περισσότερο από τη συνεχιζόμενη δημογραφική μετάβαση και τις παράπλευρες επιπτώσεις της, καθώς και για την πρόληψη της εμφάνισης νέων και αυξημένων εδαφικών ανισοτήτων στην ΕΕ.

Η Επιτροπή εκδίδει επίσης σήμερα την έκθεσή της του 2023 σχετικά με τον αντίκτυπο της δημογραφικής αλλαγής, η οποία επικαιροποιεί και αναπτύσσει τη δημογραφική έκθεση του 2020. Επανεξετάζει τις δημογραφικές τάσεις και τις επιπτώσεις που είχαν προσδιοριστεί υπό το πρίσμα των πρόσφατων εξελίξεων, όπως το Brexit, η νόσος COVID-19 ή η στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Στην έκθεση τονίζεται ότι για να διασφαλιστεί η μελλοντική ευημερία και ευμάρεια στην ΕΕ, είναι ζωτικής σημασίας να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που δημιουργεί η δημογραφική μετάβαση. Οι προκλήσεις αυτές περιλαμβάνουν τη γήρανση και τη μείωση του πληθυσμού, τη συρρίκνωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, αλλά και την αύξηση των εδαφικών ανισοτήτων, συμπεριλαμβανομένου του αυξανόμενου χάσματος μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών. Η έκθεση εξετάζει αν και με ποιον τρόπο οι καθιερωμένες δημογραφικές τάσεις επιταχύνονται ή διαταράσσονται, και πότε προκύπτουν, καθώς και αν οι διαταραχές έχουν μεταβατικό χαρακτήρα ή διαρκή αντίκτυπο στη δημογραφική αλλαγή.

Το «τέλμα ανάπτυξης ταλέντων» σε ορισμένες περιφέρειες της ΕΕ

Τα κράτη μέλη της ΕΕ αντιμετωπίζουν απότομη μείωση του πληθυσμού τους σε ηλικία εργασίας. Ο πληθυσμός αυτός μειώθηκε κατά 3,5 εκατ. άτομα από το 2015 έως το 2020 και αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω κατά 35 εκατ. άτομα έως το 2050.

82 περιφέρειες σε 16 κράτη μέλη (που αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 30% του πληθυσμού της ΕΕ) πλήττονται σοβαρά από την εν λόγω μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, το χαμηλό ποσοστό αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ή την αρνητική κινητικότητα του πληθυσμού τους ηλικίας 15-39 ετών. Οι περιφέρειες αυτές πλήττονται από συγκεκριμένες διαρθρωτικές προκλήσεις, όπως ανεπάρκειες στην αγορά εργασίας, την εκπαίδευση, την κατάρτιση και τα συστήματα εκπαίδευσης ενηλίκων, χαμηλές επιδόσεις στους τομείς της καινοτομίας, της δημόσιας διακυβέρνησης ή της ανάπτυξης επιχειρήσεων, και χαμηλή πρόσβαση σε υπηρεσίες. Αντιμετωπίζοντας αυτές τις προκλήσεις, οι περιφέρειες θα μπορούσαν να προσελκύσουν περισσότερο ειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Αρκετές από αυτές τις περιφέρειες βρίσκονται ήδη σε ένα «τέλμα ανάπτυξης ταλέντων», ενώ οι υπόλοιπες θα έρθουν αντιμέτωπες με τον κίνδυνο αυτό στο εγγύς μέλλον. Η κατάσταση αυτή, εάν δεν αντιμετωπιστεί, θα απειλήσει τη μακροπρόθεσμη ευημερία της ΕΕ.

Ένας νέος μηχανισμός της ΕΕ: ο «μηχανισμός ενίσχυσης ταλέντων»

Η Επιτροπή θα αναπτύξει τον μηχανισμό ενίσχυσης ταλέντων με βάση 8 πυλώνες:

1. Νέο πιλοτικό έργο που θα δρομολογηθεί το 2023 για να βοηθήσει τις περιφέρειες που αντιμετωπίζουν τελμάτωση ανάπτυξης ταλέντων να εκπονήσουν, να εδραιώσουν, να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν εξατομικευμένες και ολοκληρωμένες στρατηγικές και να προσδιορίσουν σχετικά έργα για την κατάρτιση, την προσέλκυση και τη διατήρηση ειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Θα παρασχεθεί στήριξη σε περιφέρειες που θα επιλεγούν για την πιλοτική εφαρμογή βάσει ανοικτής πρόσκλησης.
2. Μια νέα πρωτοβουλία με τίτλο «Έξυπνη προσαρμογή των περιφερειών στη δημογραφική μετάβαση» θα ξεκινήσει το 2023 για να βοηθήσει τις περιφέρειες με υψηλότερα ποσοστά εξόδου των νέων να προσαρμοστούν στη δημογραφική μετάβαση και να επενδύσουν στην ανάπτυξη ταλέντων μέσω εξατομικευμένων τοποκεντρικών πολιτικών. Οι επωφελούμενες περιφέρειες θα επιλεγούν βάσει ανοικτής πρόσκλησης.
3. Το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης (TSI) θα στηρίξει τα κράτη μέλη, κατόπιν αιτήματος στο πλαίσιο της πρόσκλησης υποβολής προτάσεων του TSI 2023, με μεταρρυθμίσεις σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, οι οποίες είναι αναγκαίες για την αντιμετώπιση της συρρίκνωσης του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, της έλλειψης δεξιοτήτων και για την ανταπόκριση στις ανάγκες της τοπικής αγοράς.
4. Τα προγράμματα πολιτικής συνοχής και οι διαπεριφερειακές επενδύσεις στην καινοτομία θα προωθήσουν την καινοτομία και τις ευκαιρίες για θέσεις εργασίας υψηλής ειδίκευσης και, ως εκ τούτου, θα συμβάλουν στη βελτίωση των δυνατοτήτων διατήρησης και προσέλκυσης ταλαντούχων ατόμων στις περιφέρειες αυτές.
5. Μια νέα πρόσκληση για καινοτόμες δράσεις θα δρομολογηθεί στο πλαίσιο της «Ευρωπαϊκής Αστικής Πρωτοβουλίας» με στόχο τη δοκιμή τοποκεντρικών λύσεων που προτείνονται από πόλεις σε κατάσταση συρρίκνωσης για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της ανάπτυξης, διατήρησης ή προσέλκυσης ειδικευμένου εργατικού δυναμικού.
6. Οι πρωτοβουλίες της ΕΕ που στηρίζουν την ανάπτυξη ταλέντων θα παρατίθενται σε ειδική ιστοσελίδα. Αυτό θα διευκολύνει την πρόσβαση των ενδιαφερόμενων περιφερειών σε πληροφορίες σχετικά με τις ενωσιακές πολιτικές σε τομείς όπως η έρευνα και η καινοτομία, η κατάρτιση, η εκπαίδευση και η κινητικότητα των νέων.
7. Ανταλλαγή εμπειριών και διάδοση ορθών πρακτικών: οι περιφέρειες θα έχουν τη δυνατότητα να συγκροτήσουν θεματικές και περιφερειακές ομάδες εργασίας για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων επαγγελματικών ή εδαφικών προκλήσεων.
8. Οι αναλυτικές γνώσεις που απαιτούνται για την υποστήριξη και τη διευκόλυνση τεκμηριωμένων πολιτικών για την περιφερειακή ανάπτυξη και τη μετανάστευση θα αναπτυχθούν περαιτέρω.

Αξιοποίηση ταλέντων μέσω υφιστάμενων κονδυλίων και πρωτοβουλιών της ΕΕ

Η ανακοίνωση υπογραμμίζει επίσης τον τρόπο με τον οποίο τα υφιστάμενα μέσα και οι πολιτικές της ΕΕ μπορούν να στηρίξουν την οικονομική αναζωογόνηση και την ανάπτυξη των κατάλληλων δεξιοτήτων για την προσέλκυση δραστηριοτήτων υψηλού δυναμικού στις πληγείσες περιφέρειες, μεταξύ άλλων μέσω της καθοδήγησης του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Μεταξύ αυτών είναι το νέο ευρωπαϊκό θεματολόγιο καινοτομίας που περιλαμβάνει την πρωτοβουλία για ταλέντα στον τομέα της υπερπροηγμένης τεχνολογίας, μια συγκεκριμένη εμβληματική πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση του χάσματος ταλέντων στους τομείς υπερπροηγμένης τεχνολογίας με την ενσωμάτωση όλων των περιφερειών της Ευρώπης.

Η ανακοίνωση τονίζει επίσης τον τρόπο με τον οποίο η πολιτική συνοχής βοηθά και θα συνεχίσει να βοηθά τις εν λόγω περιφέρειες να διαφοροποιήσουν την οικονομία τους, να αναβαθμίσουν την προσβασιμότητα στις υπηρεσίες, να ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης και να διασφαλίσουν τη συμμετοχή των περιφερειακών και τοπικών αρχών μέσω ειδικών τοποκεντρικών στρατηγικών.

Τέλος, παρέχει πολλά παραδείγματα εθνικών και περιφερειακών πρωτοβουλιών και βέλτιστων πρακτικών που αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις διαρθρωτικές προκλήσεις σε τοπικό πλαίσιο, ενισχύοντας την ελκυστικότητα των περιφερειών για τα ταλαντούχα άτομα. Για τη διευκόλυνση της αμοιβαίας μάθησης, η Επιτροπή εξακολουθεί να συνεργάζεται με τις εθνικές αρχές για τη χαρτογράφηση των σοβαρότερων δημογραφικών προκλήσεων που αυτές έχουν εντοπίσει, καθώς και παραδείγματα πολιτικών και έργων που αποσκοπούν στη διαχείριση των επιπτώσεων της δημογραφικής αλλαγής. 

Πηγή: ec.europa.eu